VR Tarihçe

Wilhelm Conrad Röntgen’nin (27 Mart 1845, Remscheid – 10 Şubat 1923, Münih) x-ışınlarını keşfetmesinden hemen 1 yıl sonra, 1896’da röntgen ışınları ile ilgili makaleler Almanya’daki, İngiltere’deki ve Fransa’daki veteriner hekimler tarafından yayınlanmıştır. Berlin Kraliyet Akademisi Cerrahi Kliniği direktörü Profesör R. Eberling 1905 yılından itibaren 11 Röntgen kongresinin düzenlenmesine öncülük etmiş ve veteriner klinikte röntgen ışınlarının sağaltım amaçlı kullanımı (röntgen terapisi) ve zararlı etkileri üzerine sunumlar yapmıştır. 1927 yılında Amerika Birleşik Devletlerindeki bir enstitüden sağlanan cihaz-ekipman ve nakit para hibesi ile Viyana Veteriner Lisesinde Röntgen Enstitüsü kurulmuştur. Veteriner bilim insanları 1930’lu yıllarda röntgen terapisi üzerine çalışmalarını yoğunlaştırmışlardır. 1950’li yıllarda pet hayvan sayısının batı dünyasında artması ile küçük hayvan veteriner kliniğinin gelişmesi, atın kırsal ve şehir yaşamından çekilmesi, çiftlik hayvanlarında koruyucu hekimliğin öne çıkması sonucunda röntgen terapisinde ki ısrar kırılmış, tanısal radyoloji ağırlık kazanmaya başlamıştır. Batılı ülkelerde II. dünya savaşından sonra yoğunlaşmaya başlayan beşeri hekimliğe yönelik hayvan deneyleri çalışmalarından veteriner hekimlerin edindiği bilgi birikimi, veteriner radyolojinin bilimsel gelişimine katkı sağlamıştır.  Bu yıllarda küçük hayvan kliniğinde uzmanlık alanlarının oluşmaya başlaması hayvan hastanelerinin hızla gelişmesine büyük katkı yaparken, Amerikan Hayvan Hastanesi Derneği veteriner radyolojiyi de içine alan veteriner uzmanlık alanlarını desteklemiş ve teşvik etmiştir. 1953 yılında “American Veterinary Radiology Society” adıyla veteriner radyolojinin ilk meslek örgütü kurulmuştur. 1962 yılında da sadece veteriner radyoloji ile ilgili bilimsel araştırmaları basan dergi “The Journal of American Veterinary Radiology Society” adıyla yayın hayatına başlamıştır. Veteriner Radyoloji Kurulunu oluşturan bir organizasyon komitesi 1957 yılında toplanmış ve veteriner radyoloji eğitim müfredatını ve öğretim elemanı kriterlerini, uzmanlığa kabul ve uzmanlığı bitirme şartlarını düzenlemiştir. Bu yapılanma 1961 yılında “American Board of Veterinary Radiology”ye, 1969 yılında “American College of Veterinary Radiology”ye dönüşmüştür. Günümüzde bu kolej, Amerika Birleşik Devletlerinde veteriner radyoloji uzmanlığını onaylayan ve kamu adına denetleyen yetkili mercidir.

Osmanlı Devletinin son döneminden günümüze kadar Türkiye Cumhuriyetinde veteriner radyoloji, veteriner cerrahi ile iç içedir, bağımsız bir bilim dalı olamamış ve kurumsallaşamamıştır. Röntgen ışınlarından ilk bahseden kitap da bir cerrahi kitabıdır. 1917 yılında Yusuf Ziya tarafından yazılan “Hayvanat-ı Ehliyeden Bahis Ameliyat-ı Cerrahiye”  adlı kitapta x-ışınlarının tanıda ve sağaltımda nasıl kullanıldığı bir kısım şeklinde anlatılmıştır. 1930’da Ahmet Hamdi Bey tarafından röntgen cihazının, x-ışınlarının tanısal kullanımının konu edildiği “Baytar-ı Tababette Rontken İlmi” isimli kitap yazılmıştır. 1933 yılında Yüksek Ziraat Enstitüsü Baytar Fakültesi Serîriyyât-ı Cerrahiye Enstitüne röntgen cihazı alınmasıyla “Röntgen Dairesi” adı ile bir birim kurulmuştur. Türkiye’de ilk hayvan radyogramın 1935 yılında bu ünite tarafından elde edildiğini veteriner cerrahi uzmanı Saip Ali nakletmektedir. 1943 yılından itibaren veteriner cerrahi dersleri içerisinde röntgen ile ilgili konular işlenmiştir. 1947 yılında Cerrahi Enstitüsü Asistanı Veteriner Hekim  Selim Tolkun’un doktora tezi “At ve Köpeklerde Artritisler ve Bunların Radyolojik Kıymeti” veteriner radyoloji alanındaki ilk bilimsel araştırma olarak karşımıza çıkmaktadır. Veteriner hekimlikte uzmanlık eğitimi için çıkarılan sekiz yönetmeliğin üçü (1955, 1958, 1963) hariç, veteriner radyoloji bir uzmanlık alanı olarak tanımlanmamıştır. 1965 yılında veteriner uzmanlık eğitimini tek çatı altında toplayan “Hayvan Yetiştiriciliği ve Sağlık Bilimleri Uzmanlık Yüksekokulu”nda da veteriner radyoloji ile ilgili bir uzmanlık tezi yapılmamıştır. 1993 yılında Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Cerrahi Anabilim Dalının bünyesinde diğer üç Bilim Dalı ile birlikte Veteriner Radyoloji Bilim Dalı kuruluncaya kadar Türkiye’deki Veteriner Fakültelerinde veteriner radyoloji bağımsız bir ders olarak okutulmamıştır. 2000’li yıllardan itibaren Veteriner Fakültelerinde veteriner radyoloji ile ilgili dersler Cerrahi Anabilim Dalı bünyesinde verilmektedir. Sadece Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Cerrahi Anabilim Dalının bünyesinde kurulan Veteriner Radyoloji Bilim Dalı 2006 tarihinde kapatılmıştır. Veteriner Radyoloji Derneği kuruluncaya kadar veteriner radyoloji alanında bir mesleki örgütlenmeye gidilmemiştir. Ayrıca bu bilim alanında uzmanlık verecek veya tescil edecek bir müessese de kurulamamıştır. Bütün bunlara rağmen son yıllarda veteriner radyolojiye hak ettiği yoğun ilgi gösterilmektedir ve veteriner klinisyenler, radyolojik tanı sistemlerine yatırım yapmaktadırlar. Birçok Veteriner Fakültesi’nde bu alanda birikimi ve yeterliliği olan Öğretim Üyelerinin şahsi gayetleri ve üniversitelerinin sağladığı cihaz-ekipman desteği ile veteriner radyoloji gelişimini sürdürmektedir.