Sistografi

İdrar kesesi içinde az miktarda idrar olduğu zamanlar direkt radyografide görülebilir. Omentum ve idrar kesesini abdominal boşluğun dorsaline asan ligamentler, bağırsaklarda olduğu gibi kontrast sağlayarak idrar kesesinin görülmesine yardımcı olabilir. İdrar kesesi aşırı dolu olduğu zaman göbek deliği hizasına kadar ulaşabilir.
İdrar kesesinin ayrıntılı radyografik değerlendirilmesi için, kontrast madde kullanılması gerekmektedir. Böylece kesenin görünürlüğü artar. Hayvanlar, kontrast madde verilmeden 18 – 24 saat önce aç bırakılmalı, hatta mümkünse lavman yapılmalıdır. Kullanılacak lavman solüsyonunun sabun içerikli olmamasına dikkat edilmelidir. Lavman solüsyonun sıcaklığı, beden sıcaklığından biraz düşük olmalıdır. Radyografi için sedasyon yapılması kolaylık sağlayacaktır.
Kontrast madde verilmeden önce, her zaman lateral ve ventrodorsal pozisyonlarda direkt radyografi çekilmelidir. Kontrast madde kullanılarak radyografi çekilecek ise kese boşaltılmalıdır. Üretra ve kese içine 5-10 ml kadar epinefrinsiz % 2’lik Lidokain hidroklorür enjekte edilirse, ağrı ve spazm azalacaktır.
Kontrast radyografinin en yaygın endikasyonları hematüri ve idrar yapma sıklığının artışı ya da güçlüğüdür.

İdrar kesesinin konturunun belirlenmesi için 3 değişik teknik vardır.
1. Pozitif kontrast sistografi
2. Çift kontrast sistografi
3. Negatif kontrast sistografi (pnömosistografi)

1. Pozitif kontrast sistografi
   Önce idrar kesesi boşaltılır. Ürografi için tavsiye edilen, suda eriyen herhangi bir organik iyotlu kontrast madde kullanılır. Kontrast madde steril su ya da serum fizyolojik ile % 10 – 20 iyodin olacak oranda dilüe edilmelidir. Dilüe edilmiş kontrast maddeden vücut ağırlığına göre 6-12 ml/kg dozunda kullanılır. Kontrast madde, idrar kateteri ile verilir ve idrar kesesinde belirgin şişkinlik olana kadar enjekte edilir. Ayrıca eğer intravenöz ürografi yapılmışsa kontrast maddenin ekskresyonu sonucunda kese duvarı belirlenir.
2. Çift kontrast sistografi
   Boşaltılmış idrar kesesi, önce içine % 20’lik suda eriyen iyotlu kontrast madde verilerek şişirilir. Köpeklerde pozitif kontrast maddenin dozu 1-5 ml, kedilerde ise 0.5 – 1 ml’dir. Kontrast madde ile idrar kesesinin duvarının kaplanması için hayvan döndürülür. Hemen lateral ve ventrodorsal pozisyonda radyografiler alınır.
   Daha sonra idrar kesesindeki pozitif kontrast madde geri boşaltılır. Köpek ya da kedinin ağırlığına göre 1 – 5 ml negatif kontrast madde (hava, karbondioksit ya da nitröz oksit) ile idrar kesesi orta derecede şişirilir ve önceki pozisyonlarda radyografi alınır. Eğer hava kullanılıyorsa ölümcül olabilen pulmoner embolinin tehlikesini azaltmak için hayvanlar sol lateral taraflarına yatırılarak radyografileri alınmalıdır.
   Çift kontrast sistografi mukozal yüzey ve kese duvarının kalınlığı hakkında çok önemli bilgiler verir. Sistografi için standart görünüm lateral ve ventrodorsal olanpozisyonladır. Fakat lateral radyografik pozisyon çok daha fazla yardımcıdır. Tüm kesenin sınırlarının görülmesine ihtiyaç olduğu durumda oblik pozisyon daha yararlıdır. İdrar kesesinde yeterli şişkinlik sağlanmadıkça kontrast çalışma yapılmamalıdır.
   Kontrast çalışma sırasında kontrast maddenin üreterlere vesikoureteral refluksden dolayı retrograt olarak kaçması özellikle 3 yaşından genç köpeklerde anormal olarak düşünülmelidir. Retrograt çalışmalar sırasında üriner kateter nadiren üretradan üretere girebilir. Kontrast madde üreter ve böbrek içinde görülebilir. Unutulmaması gereken en önemli nokta eğer negatif kontrast madde olarak hava kullanılırsa hava embolisi ölümcül olabilir.
3. Negatif kontrast sistografi (pnömosistografi)
   Hava, karbondioksit ya da nitröz oksit vücut ağırlığına göre 6-12 ml/kg dozunda, kesedeki idrar boşaltıldıktan sonra üriner kateter, foley kateteri, üç yollu musluk ya da büyük bir enjektör aracılığıyla verilir. Eğer hava kullanılacaksa ölüme neden olabilecek pulmoner emboli riskini azaltmak için hayvan sol lateraline yatırılarak uygulama yapılmalıdır. Karbondioksit ve nitröz oksit kullanılarak bu risk azaltılabilir. Hava emboli riski kedilerde köpeklerden daha fazladır. Hematüri ya da travma şüphesi bulunan hayvanlarda negatif kontrast madde kullanılmamalıdır. Eğer hava embolisi oluşmuşsa hayvanın başı vücudundan aşağıda olacak şekilde sol tarafına 60 dakika süreyle yatırılmalıdır.
   Kese orta derecede şişirilmeli ve dolgunluğu abdominal palpasyon ile kontrol edilmelidir. Aşırı şişirmekten kaçınmalıdır. Yeterli şişkinliğe ulaşıldığında verilen hava kateter ya da enjektör çevresinden geri kaçar. Yoksa yetersiz hava enjekte edilmiş olur.