Kedilerde Toraks Radyogramlarından Kalp Siluetinin Objektif Değerlendirme Yöntemleri
Kalp silüeti, sadece kalpten ibaret olmayıp kalp, perikardium, perikardial ve mediastinal yağ ile akciğer hilusundaki diğer yapılardan ibarettir. Kedilerde kalp silüetinin boyutu ve şekli, ırklar farklılığı olsa da, uniformdur. Apeksin daha dar ve sivri sonlanması dışında köpek kalp silüetine benzer. Kedilerde yaşlanma ile kalp silüetinin sternumla teması artar. Özellikle obez kedilerde perikardiyal yağ paketleri, kalp silüetine aitmiş gibi radyogramda izlenebilir ve kardiyak ölçümlerde hatalı kardiyomegali tanısına neden olabilir. Bu hatalı tanı, daha yüksek kV kullanılması ve dansite farklılıklarının dikkatle değerlendirilmesi sayesinde perikardial yağdan kalp silüetinin ayrımı yapılarak bertaraf edilebilir.
Vertebra-Kalp Boyutu Değerlendirilmesi (Vertebral Heart Score; VHS)
Kalp silüetinin boyutunu objektif değerlendirmek için son dönemlerde en sık kullanılan yöntem vertebra-kalp boyutu değerlendirilmesidir (vertebral heart score; VHS). Bu yöntem, torakal radyografi kullanılarak kardiyomegali olasılığını ortaya koymada daha objektif bir değerlendirme yapmaya imkân sağlar. Ancak bu yöntem tek başına kesin kardiyomegali tanısını sağlamaz, mutlak suretle anamnez, klinik bulgular ve özellikle EKG, ekokardiyografi gibi kesin tanı yöntemleri ile desteklenmelidir. Ayrıca konjestif kalp yetmezliği olan kedilerde sık gözlenen plöral efüzyon, pulmoner ödem gibi kalp silüetinin belirsizleşmesine neden olan durumlarda VHS ile değerlendirme ya hatalı sonuçların elde edilmesine neden olur ya da imkânsız hale gelebilir.
VHS ölçümü sıklıkla lateral radyogramlardan yapılmaktadır. Kedilerde 6,7-8,1 aralığındaki VHS değerleri normal kabul edilir. Bu referans aralığın üzerindeki değerler kalp büyümesine (kardiyomegaliye) neden olan kalp hastalıkları için eşik sınırdır. VHS ölçümünün nasıl yapılacağı Şekil 1 üzerinden tarif edilmiştir. Arterial tromboemboli (ATE) olgularında VHS değeri >9.3 ise ATE çok güçlü olasılıkla kardiyojeniktir. VHS değeri 8.1 ila 9.2 aralığında ise ATE’nin kardiyojenik olma şüphesi vardır ve <8 değerlerinde ATE, güçlü olasılıkla non-kardiyojenik olabilir. Yine de, ATE’nin kardiyojenik olup olmadığı mutlaka ekokardiyografi ile doğrulanmalıdır.
Şekil 1. Bu kedinin sol lateral radyogramında pulmoner ödem alveoler desen ile görülmektedir. Kalp siluetinin sınırları belirgin olduğu için VHS ölçümü yapılabilir. i- İlk önce kalp silüetinin uzun ekseni (beyaz çizgi) ölçülür (trake bifurkasyonu ile apeks arası). ii- T4’ün kranial sınırı başlangıç alındıktan sonra kaudal yöne doğru bu ölçümün kaç vertebra ettiği bulunur. iii. Kalp silüetinin en geniş yeri (kırmızı çizgi), uzun eksene dik olacak şekilde ölçülür. iv. İkinci aşamada olduğu gibi T4’ün kranial sınırından kaç vertebra ettiği bulunur. v. Kısa ve uzun eksenin toplamı VHS değerini verir.
Kardiyotorakal Oran
Kalp silüetinin değerlendirilmesinde diğer bir yöntemde kardiyotorakal orandır. Kedilerin ventrodorsal radyogramında kalp silüetinin enlemesine en geniş yeri ile toraks genişliği (kalbin ölçüldüğü seviyeden) ölçülür ve bu iki değer oranlanır (Şekil 2). Bu oran >0,65 ise kardiyomegali şüphesi var demektir. Bu durumda klinik bulgular, EKG ve ekokardiyografi birlikte değerlendirilerek kesin tanıya gidilmelidir.
Şekil 2. Bu kedinin ventrodorsal radyogramından kardiyotorakal oran, kalp siluetinin en geniş yerinin (kırmızı çizgi), aynı düzeyden ölçülen toraks genişliğine (beyaz çizgi) oranlanması ile elde edilir. Sağlıklı kedilerde bu oran 0,65 değerini aşmamalıdır.
İnterkotsal Aralık ile Kalp Silüetinin Transversal Genişliğinin Kıyaslanması
Kalp hastalığı olmayan kedilerin sol lateral radyogramında kalbin en geniş transversal genişliği, 5. kostanın kranial kenarı ile 7. kostanın kaudal kenarı arasındaki mesafe ile yaklaşık aynı olmalıdır (Şekil 3). Kalp genişliği daha büyük ise kardiyomegaliden şüphelenilebilir. Bu değerlendirmeyi yapabilmek için kosta çiftlerinin süperpoze olması gerekir.
Şekil 3. Bu kedinin sol lateral radyogramında kalp siluetinin transversal en geniş yerinin ölçüm değeri (kırmızı çizgi), 5. ila 7. interkostal aralığın ölçüm değeri (beyaz çizgi) ile eşit olmalıdır.
Vertebra-Sol Atrium Oranlaması
Kedilerin sağ lateral radyogramından vertebra-sol atrium oranlaması şu şekilde yapılır: trake bifurkasyonunun hemen kaudalinde, ana bronşun ventral duvarından başlayan ve kalbin apeksinde sonlanan bir çizgi çizilir. Dik olacak şekilde bu çizgi ile sol atriumun tahmini kaudal sınırı arasındaki mesafe ölçülür. Ölçülen bu değer, T4’ün kraniokaudal uzunluğu ile oranlanır (Şekil 4). Sol atrium dilatasyonu gözlenmeyen kedilerde bu oran 0,72 ila 1,30 arasında ve 0,87±21 ortalama değerindedir. Olası sol atrium dilatasyonu için eşik sınır >1,30’dur. Bu değer sol atrium dilatasyonu için bir ön bulgudur, kesin tanı konulamaz. Ekokardiyografi ile sol atrium dilatasyonunun varlığı teyid edilmeli ve nedenleri değerlendirilmelidir.
Şekil 4. Bu kedinin sağ lateral radyogramından kalp silüeti, bifurkasyonun hemen kaudalindeki ana bronşun ventral duvarından başlayıp apekste sonlanan bir hat çizilir (kesikli beyaz çizgi). Bu hatta dik olacak şekilde sol atriumun kaudal sınırı ile beyaz çizgi arasındaki mesafe ölçülür. Elde edlien değer, T4’ün uzunluğu ile oranlanır. Normalde bu oran, en fazla 1 civarında olmalıdır. >1,30, olası sol atrium dilatasyonu için eşik sınırdır. KVK: kaudal vena kava
